publikacje nauczycieli, publikacje nauczycielskie, awans zawodowy, rozwój zawodowy, plan rozwoju zawodowego, publikacje, publikacja, dyplomowany, mianowany, opublikować

www.awans.net
Publikacje nauczycieli
 › strona główna › archiwum › kontakt


Pobierz dokument w formacie MS Word   pobierz dokument w formacie MS Word
Dorota Orłowska

Edukacja ekologiczna w przedszkolu



W ostatnich latach dziejów naszej cywilizacji systematycznie obserwuje się niszczenie środowiska naturalnego przez człowieka. Dewastacja przyrody osiągnęła alarmujące rozmiary. Ludzie niszczą lasy i glebę, zatruwają powietrze, wodę. Potrzeba ochrony przyrody a także całokształtu środowiska człowieka jest wynikiem uświadamiania sobie przez coraz większą liczbę ludzi stopnia zagrożenia naszej planety przez różne formy działalności człowieka. Z tego względu ochrona środowiska stała się obiektem działań przedstawicieli wielu dyscyplin naukowych; początkowo przyrodników, potem techników, wreszcie geografów, urbanistów, medyków, socjologów, prawników i ekonomistów. Wobec realnego zagrożenia naszej planety nie można pozostać obojętnym. Trzeba dążyć do powstrzymania dalszej dewastacji przyrody, do ochrony istniejących zasobów, do odnowy środowiska naturalnego.

Ważną rolę w tym procesie odgrywa,  zapoczątkowana już w przedszkolu, edukacja. Oczywiste jest to, że wpływ przedszkolaka na zanieczyszczanie atmosfery czy gleby jest naprawdę niewielki, ale ważne jest kształtowanie u dzieci poczucia odpowiedzialności za stan przyrody poprzez budzenie świadomości ekologicznej.

W przedszkolu jest wiele okazji do rozbudzania wrażliwości ekologicznej. Obejmuje ona zaznajamianie dzieci ze światem roślin i zwierząt, z przyrodą nieożywioną a także nauczenie ich dostrzegania i przeżywania piękna przyrody oraz obcowania z nim. Szczególną uwagę należy zwrócić na rozwijanie u dzieci szacunku i poczucia odpowiedzialności za stan i pomnażanie zasobów naturalnych środowiska człowieka, wrażliwości na środowisko przyrodnicze, szacunek do niego, racjonalne korzystanie z jego zasobów, dążenie do kontaktu z nieskażonym środowiskiem.

Cele edukacji ekologicznej powinny obejmować :

- przekazanie dzieciom podstawowych wiadomości o ekosystemach, obiektach i zjawiskach przyrodniczych występujących w najbliższej okolicy,

- dostarczanie dzieciom wiadomości na temat przyczyn zanieczyszczania wody, powietrza, gleby i lasów oraz sposobów zapobiegania tym zanieczyszczeniom,

- pogłębianie wiadomości na temat roślin i zwierząt żyjących na Ziemi,

- stwarzanie okazji do bezpośrednich kontaktów z przyrodą i obserwacji zjawisk przyrodniczych,

- rozwijanie umiejętności dostrzegania piękna przyrody,

- kształtowanie przyjaznego stosunku do roślin i zwierząt,

- kształtowanie podstawowych zasad ochrony przyrody,

- rozwijanie umiejętności racjonalnego korzystania z odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody,

- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego,

- zrozumienie zależności pomiędzy stanem naturalnego środowiska a zdrowiem i samopoczuciem własnym i innych ludzi obecnie oraz w przyszłości,

- rozwijanie zdolności właściwego reagowania na niszczenie środowiska przez rówieśników i dorosłych,

- rozwijanie aktywnych form wypoczynku na łonie przyrody.

O skuteczności pracy dydaktycznej nauczycieli w edukacji dzieci w dużym stopniu decydują formy organizacyjne. Dobór form edukacji ekologicznej w przedszkolu zależy od wielu czynników np. liczby dzieci, wyposażenia placówki, czasu i miejsca uczenia się. Do podstawowych form stosowanych w przedszkolu można zaliczyć :

- wycieczki i spacery do różnych ekosystemów, instytucji, zakładów pracy, muzeów itp.,

- prace praktyczne na rzecz ochrony i kształtowania środowiska,

- udział w akcjach związanych z ochroną naturalnego środowiska człowieka,

- konkursy i uroczystości o tematyce ekologicznej,

- propagowanie idei ochrony i kształtowania środowiska człowieka,

- odbiór audycji radiowych, telewizyjnych, przeglądanie czasopism, albumów przyrodniczych oraz innych źródeł wiedzy o stanie i pięknie środowiska przyrodniczego oraz jego ochronie i kształtowaniu.

Równie ważny, w edukacji ekologicznej dzieci, jest dobór stosowanych metod. Istotne jest, by były to metody wynikające z koncepcji wielostronnego kształcenia. Istnieją, jak podaje K. Żuchelkowska, cztery grupy takich metod:

1. metody asymilacji wiedzy oparte na aktywności poznawczej o charakterze reproduktywnym,

2. metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy oparte na aktywności poznawczej, związanej z rozwiązywaniem problemów,

3. metody waloryzacyjne (eksponujące) cechujące się przewagą aktywności emocjonalnej i artystycznej,

4. metody praktyczne oparte na aktywności praktyczno - technicznej.

Według K. Żuchelkowskiej w edukacji ekologicznej przedszkolaków mają zastosowanie następujące metody :

a) w grupie metod asymilacji wiedzy

- pogadanka - rozmowa nauczyciela z dziećmi polegająca na tym, że nauczyciel zadając pytania przewiduje odpowiedzi dzieci,

- praca z książką - omawianie ilustracji zawartych w książce;

b) w grupie metod samodzielnego dochodzenia do wiedzy

- metoda problemowa - rozwiązywanie problemów ekologicznych w ciągłej interakcji między nauczycielem a dziećmi, stosowana z dziećmi 5-6-letnimi,

- metoda sytuacyjna - wprowadzenie dzieci w konkretną sytuację, dzieci muszą ją zrozumieć i podjąć decyzje związane z jej rozwiązaniem oraz przewidzieć skutki tych decyzji, stosowana z dziećmi 5-6-letnimi,

- burza mózgów - rozwiązywanie określonego zadania lub problemu zespołowo, dzieci podają jak najwięcej pomysłów, z których wybiera się najlepszy, stosowana z dziećmi 5-, 6-letnimi,

- gry dydaktyczne - wykorzystywane na zajęciach i podczas samodzielnego działania dzieci, występuje w nich element zabawowy,

c) w grupie metod waloryzacyjnych ( eksponujących )

- metody impresyjne - polegają one na uczestniczeniu dzieci w eksponowanych wartościach związanych z ochroną i kształtowaniem naturalnego środowiska,

- metody ekspresyjne - polegają one na wyrażaniu własnych przeżyć, doznań, uczuć w konkretnej działalności na rzecz środowiska a także w twórczości plastycznej, konstrukcyjnej i słownej,

d) w grupie metod praktycznych

- eksperyment - prowadzony przez dzieci w warunkach naturalnych lub w kąciku przyrody.

Natomiast M. Studzińska podaje nieco inny podział metod. Za szczególnie przydatne w przedszkolu uważa :

1) metody kierowania samodzielną pracą dzieci tj.

a) obserwacja,

b) praca w ogrodzie przedszkolnym i kąciku przyrody,

c) praca z książką,

d) zajęcia plastyczne,

 2) metody poszukujące tj.

a) rozmowa,

b) pogadanka heurystyczna,

3) metody podające tj.

a) opowiadanie i opis,

b) czytanie.

Dobór określonych metod zależy od treści przekazywanych dzieciom. W celu uatrakcyjnienia zajęć często łączy się dwie lub trzy metody na jednym zajęciu.

W procesie edukacji ekologicznej ważnym czynnikiem są środki dydaktyczne. Pełnią one wiele funkcji. Służą zdobywaniu wiadomości i wyrabianiu właściwych postaw wobec przyrody i kształtowania środowiska. W przedszkolu można wykorzystać następujące środki dydaktyczne:

- okazy naturalne,

- środki wizualne: filmy, fotografie, ilustracje, obrazy, reprodukcje obrazów, rysunki,

- środki słuchowe: audycje radiowe, piosenki, wiersze, opowiadania, inscenizacje i inne teksty literackie, odgłosy zwierząt, ptaków,

- środki manipulacyjne: karty, domino, gry planszowe, loteryjki itp.,

- środki i urządzenia techniczne: lupa, mikroskop, akwaria, terraria, różne naczynia i sprzęt do obserwacji.

Oprócz wymienionych czynników wpływających na proces budzenia świadomości ekologicznej istotną rolę odgrywa nauczyciel. To właśnie on uczy dzieci żyć w zgodzie z przyrodą, racjonalnie korzystać z jej dóbr, chronić przed dewastacją i zanieczyszczeniami. Zainteresowania nauczyciela i jego stosunek do przyrody udzielają się dzieciom. Nauczyciel powinien stale pogłębiać własny stan wiedzy przyrodniczej, dostrzegać uroki przyrody. Powinien uwrażliwić dzieci na piękno przyrody oraz na negatywną i niszczycielską działalność człowieka. Wszyscy powinniśmy pamiętać, że świat, w którym żyjemy zasługuje na lepsze traktowanie.



Literatura:

Podstawy pedagogiki przedszkolnej. Pod red. Marii Kwiatowskiej. Warszawa 1988, WSiP

Studzińska M. Dzieci przedszkolne poznają przyrodę ożywioną. Warszawa 1989, WSiP.

Żuchelkowska K.: Kolekcje przyrodnicze w edukacji ekologicznej dzieci przedszkolnych. Bydgoszcz 1997, TANAN.



Publikacja dodana do Archiwum 3 listopada 2003 r.

do góry   

Copyright © 2003 Piksel, Usługi Internetowe, Suwałki     Webmaster