www.awans.net
Publikacje nauczycieli
 › strona główna › archiwum › indeks autorów › kontakt

Bogumiła Mazurek,   Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Węgrowie

Konkurs "Potyczki fizyczne"- jak pokonać nudę w uczeniu się fizyki



Jestem nauczycielem fizyki w liceum ogólnokształcącym. W momencie zreformowania liceów, ilość godzin fizyki, przeznaczona na realizację podstawowego programu, stała się dramatycznie mała: 3 - 4 godziny tygodniowo w ciągu trzech lat nauki. Nauczenie fizyki stało się poważnym problemem, ale i wyzwaniem dla nauczyciela. Konkurs, który opisuję poniżej, jest jednym ze sposobów poradzenia sobie z zaistniałą sytuacją, a także sposobem na rozwijanie zainteresowań uczniów w systemie poza lekcyjnym. Jest również przykładem niekonwencjonalnych metod nauczania fizyki.

Do formuły konkursu przekonał mnie pewien uczeń stwierdzeniem: "przecież to oczywiste, że najlepsi fizycy w szkole są w klasie matematyczno - fizycznej!".

Po wstępnych rozmowach w klasach stworzyły się dwie 12 osobowe drużyny: jedną stanowili reprezentanci klasy matematyczno - fizycznej, zaś drugą odważni uczniowie - przedstawiciele reszty klas.

Uczniowie przygotowując się do konkursu korzystali z wielu różnorodnych źródeł, analizując szczegółowo wybrane zagadnienia. Mimo pozalekcyjnego trybu chętnie pracowali, rozwiązując pod moim nadzorem wiele niełatwych problemów. Oczywiście spotkania odbywały się niezależnie w dwu wyłonionych drużynach. Zawodnicy pilnowali, aby przygotowane zestawy pytań dla przeciwników pozostały tajne, aż do chwili rozgrywki. Moim zadaniem było kontrolować treści i zakres przygotowywanych problemów, aby rywalizacja miała sens i była na właściwym poziomie. Funkcje jury zdecydowali się pełnić tegoroczni maturzyści.

A oto dokładny regulamin:

Zasady konkursu "Potyczki fizyczne"

Osoby biorące udział w konkursie są uczniami klas drugich LO. Jedna z drużyn to reprezentanci klasy matematyczno - fizycznej, drugą stanowią uczniowie z klas z podstawowym programem nauczania fizyki. Zakres materiału jest jednakowy dla obu drużyn. Obejmuje on podstawy mechaniki, astronomii, termodynamiki i obwodów elektrycznych.

Każda z drużyn zadaje po 7 pytań przeciwnikom, po uprzednim ich przygotowaniu. Na zadane pytanie odpowiada, po chwili konsultacji (około 3 minut), kapitan drużyny lub też osoba przez niego wskazana. Za każdą wyczerpującą odpowiedź zawodnik otrzymuje 3 punkty, za odpowiedź prawidłową, ale nie rozwijającą zagadnienia, przyznawany jest 1 punkt. Jeżeli stwierdza się brak odpowiedzi lub odpowiedź udzielona nie jest prawidłowa, odpowiadająca drużyna nie otrzymuje punktów, a na pytanie odpowiedzieć powinni jego autorzy. W wypadku, gdy drużyna zadająca pytanie nie udzieli prawidłowej odpowiedzi ma przyznawany punkt ujemny (-1). O wyniku decyduje suma wszystkich zdobytych punktów. W przypadku remisu przewidziana jest dogrywka - dodatkowe 2 pytania dla każdej z drużyn. Jury stanowią uczniowie klas czwartych, którzy w bieżącym roku będą zdawać maturę z fizyki. Niezależnym ekspertem, który będzie rozstrzygał ewentualne kwestie sporne, jest nauczyciel fizyki. Zawodnicy zwycięskiej drużyny prócz satysfakcji własnej i uznania przeciwników, otrzymają ocenę celującą z fizyki. Wszyscy uczestnicy konkursu z pewnością poszerzą swoją wiedzę o interesujące i nietypowe zagadnienia.

Jak trudne (łatwe?!) były pytania poszczególnych drużyn, Czytelnik może sam się przekonać...

Pytania dla klasy matematyczno - fizycznej
  1. Czy w satelicie Ziemi można wykonać doświadczenie potwierdzające prawo Archimedesa?
  2. Dlaczego po wylaniu odrobiny alkoholu na rękę czujemy chłód?
  3. Czy wszystkie substancje na skutek podgrzewania ulegają rozszerzalności cieplnej?
  4. Czy możliwy jest dwukrotny wzrost masy elektronu?
  5. Co to takiego "przechłodzona woda"?
  6. Klocek zsuwa się ruchem jednostajnym po równi pochyłej. Czy położenie dodatkowego ciężaru na klocku zatrzyma go?
  7. Co to jest nadprzewodnictwo?
Rezerwa na dogrywkę
  1. Rakieta z załogą zbliża się do Ziemi ruchem jednostajnym prostoliniowym. Czy rośnie wówczas ciężar członków załogi?
  2. Jajko surowe obraca się krócej niż ugotowane na twardo. Jakie są tego przyczyny?
Pytania dla Odważnych
  1. Czy nitka swobodnie wiszącego wahadła matematycznego (na powierzchni Ziemi) wskazuje środek Ziemi? Pomijamy różnice gęstości Ziemi.
  2. Określoną ilość paliwa spalamy na powierzchni Ziemi i w Himalajach na wysokości 8000 m. Kiedy uzyskamy więcej ciepła?
  3. W jaki sposób można amperomierz "przerobić" na woltomierz?
  4. W basenie pływa łódź, w której jest kamień. Kamień zostaje wyrzucony z łodzi do wody. Jak to wpłynie na poziom wody w basenie?
  5. Cztery żarówki wszystkie na napięcie 220V o mocach 25W, 40W, 60W, 100W połączono szeregowo i włączono do sieci. Która żarówka będzie świecić najjaśniej?
  6. Astronauta przebywając na Księżycu dostał kataru. Na przezornie zabranej buteleczce z lekarstwem przeczytał: "brać jednorazowo 30 kropli". Przepis ten stosuje się oczywiście do zakatarzonych na Ziemi. Ile kropli powinien wziąć astronauta?
  7. W toczącym się swobodnie po torach wagonie znajduje się słoń. Jak ruchy słonia - w przód i w tył - wpływają na ruch wagonu?
Rezerwa na dogrywkę
  1. Dlaczego nie są możliwe na Ziemi reakcje syntezy termojądrowej?
  2. Co to jest zorza polarna?
Emocje były duże...

Stało się to, co dla wielu wydawało się niemożliwe: zwycięzcami zostali Odważni z wynikiem 16 punktów! Pokonani uzyskali punktów 10 (dogrywka nie była potrzebna). Obserwatorami quizu byli zainteresowani nauczyciele, a także dyrekcja szkoły (duża publiczność nie była wskazana, konkurs wymagał zachowania skupienia). Konkurs był nie tylko szansą sprawdzenia wiedzy i umiejętności, ale także emocjonującą zabawą.

Ponieważ klasa matematyczno - fizyczna była wynikiem quizu zawstydzona - nawet otrzymane piątki nie bardzo pocieszyły uczestników - stało się jasne, że niezbędny jest rewanż. Jestem w trakcie jego realizacji. Tym razem drużyny, w niezmienionym składzie, przygotowują sobie po 4 doświadczenia, (oczywiście przeprowadzane "na żywo"). Zadaniem przeciwników będzie przeanalizować i wyjaśnić każde. Jaki będzie wynik rewanżu? Czy znów wygrają Odważni? Nie wiem, mimo wszystko muszę zachować bezstronność... Obecne pierwsze klasy pytają mnie, czy taki konkurs będzie w przyszłym roku szkolnym. Dlaczego nie?!

Tej samej Autorki:
Albert Einstein i jego teorie

Publikacja dodana do Archiwum Internetowego Serwisu Oświatowego AWANS.NET 15 kwietnia 2004 r. do góry

Copyright © 2003-2004 AWANS.NET, Usługi Internetowe, Suwałki