Przydatność umiejętności diagnozowania testem PEP-R Eryka Schoplera w pracy terapeutycznej pedagoga

Jestem pedagogiem terapeutą. Od dziewięciu lat pracuję w przedszkolu z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Chciałabym podzielić się swoim doświadczeniem, jak rozwiązałam jeden z trudniejszych problemów w pracy pedagoga – wczesną diagnozę.

Przedszkole jest miejscem, w którym małe dziecko niejednokrotnie po raz pierwszy ma okazję zetknąć się ze środowiskiem innym niż dom i najbliższa rodzina. Tutaj także jest poddawane ocenie, porównaniu z rówieśnikami. Oczekuje się od dziecka widocznych postępów – umiejętności i wiadomości.

Zadaniem pedagogów jest wyłonienie dzieci, których rozwój z różnych przyczyn nie przebiega prawidłowo. Zapewnienie im odpowiednich do ich możliwości warunków rozwoju. Aby je spełnić, musimy wiedzieć, na jakim poziomie dziecko funkcjonuje i jaki poziom rozwoju może osiągnąć w najbliższym czasie.

Taką diagnozą zajmują się poradnie psychologiczno - pedagogiczne. Jak większość pedagogów, wiem, że taka diagnoza ma dość długą drogę. Musimy oczekiwać w długiej kolejce. Większość pedagogów na wyczucie układa program dochodząc do pewnych poziomów metodą prób i błędów. Należy jeszcze dołożyć stres, jaki przeżywają rodzice w pierwszym momencie, gdy dowiadują się, że ich dziecko nie rozwija się prawidłowo. Często pedagog w przedszkolu jako pierwszy musi przeprowadzić z rodzicami taką rozmowę. Są też rodzice, których dziecko od urodzenia jest niepełnosprawne i przyprowadzając je do przedszkola oczekują od nas pomocy w dalszym prowadzeniu dziecka. Piszę o tym, gdyż tak wyglądały początki mojej pracy terapeutycznej.

Kilka lat temu wspólnie z logopedą współpracującym postanowiłyśmy posiąść umiejętność diagnozy testem PEP-R Eryka Schoplera. O niezwykłych zaletach testu dowiedziałam się z literatury, którą zakupiłam na początku lat dziewięćdziesiątych. Miałam wówczas zbyt mało doświadczenia, aby sprostać takiemu wyzwaniu. Lata pracy, podnoszenia kwalifikacji zawodowych i współpracy z niezwykle doświadczonym logopedą pozwoliły na to, że jestem w stanie przeprowadzić diagnozę rozwoju i skonstruować program wspomagania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym.

Test PEP-R Eryka Schoplera jest przeznaczony do diagnozy rozwoju dziecka, do poziomu 7 roku życia osoby o prawidłowym rozwoju. Jest ogólnodostępny, co oznacza, że może z niego korzystać psycholog, pedagog, a nawet rodzic. Jest przyjazny dziecku. Nie ma określonych warunków czasu i miejsca badania. Można go przeprowadzić w kilku sesjach, rozpoczynając od dowolnej kolejności zadań. Jest diagnostyczny zarówno dla dzieci mówiących jak i niemówiących. Jest bardzo szczegółowy. Obejmuje następujące sfery rozwoju: naśladowanie, motoryka duża, mała, percepcja, koordynacja wzrokowo - ruchowa, czynności poznawcze i komunikacja. W palecie zachowań diagnozuje nawiązywanie kontaktów, zainteresowanie przedmiotami, reakcję na bodźce i mowę. Mając tak szczegółową diagnozę możemy usprawniać każdą funkcję od takiego poziomu, na jakim funkcjonuje dziecko.

To, co mnie urzekło w tym teście to informacja zawarta w sferze najbliższego rozwoju. Określa ona, czego dziecko jest w stanie się nauczyć w najbliższym czasie. Są to umiejętności, które dziecko obecnie wykonuje z pomocą, po demonstracji lub z podpowiedzią. Daje to nam prawie gotowy program terapii, musimy go oczywiście uzupełnić biorąc pod uwagę pozostałe informacje, jakie mamy o dziecku, jego zaburzeniu i warunkach środowiskowych.

Drogę do umiejętności diagnozy tym testem rozpoczęłam od studiowania dostępnej literatury. Następnie wykonałam pomoce niezbędne do zadań. Jest ich dość dużo, ale można je wykonać domowym sposobem i co istotne nie nadwyrężają budżetu. Kolejnym krokiem było dotarcie do osoby, która miała już doświadczenie w takiej diagnozie. Jej wskazówki wyjaśniły mi wiele wątpliwości. Potem przez jakiś czas diagnozowałam dzieci z przedszkola o prawidłowym rozwoju, aby nabrać wprawy w procedurze badania.

Od ponad czterech lat test PEP-R Eryka Schoplera jest podstawowym narzędziem diagnostycznym w moim gabinecie. Jest szczególnie przydatny dla dzieci małych w wieku przedszkolnym, o niskim poziomie rozwoju, dzieci o zaburzonym kontakcie. Badam nim dzieci na początku każdego roku szkolnego. Śledzę w ten sposób postępy w każdej sferze rozwoju i zachowania. Weryfikuję program. Odczytuję wskazówki o proporcjach poszczególnych ćwiczeń, tak, aby w miarę możliwości zharmonizować rozwój dziecka. Mogę również w sposób fachowy współpracować z innymi ośrodkami zajmującymi się szeroko rozumianą terapią dzieci.

Korzystają z tego również rodzice. Oprócz dokładnego określenia, co potrafi ich dziecko, otrzymują dokładne zadania do wykonania w domu. Do tej pory zdarzało się, że ćwiczyli z dzieckiem tylko wybrane funkcje pomijając inne, nie mając świadomości o ich szczególnym znaczeniu. Tak jest np. z naśladowaniem. Ćwiczyli również umiejętności daleko wychodzące poza sferę najbliższego rozwoju, chcąc przyśpieszyć stymulację dziecka. w efekcie otrzymywali odwrotny skutek. Dziecko zniechęcało się do pracy i rodzice skarżyli się, że nie chciało z nimi ćwiczyć w domu.

Test stał się dla mnie wyzwaniem do dalszego dokształcania się i zgłębiania doświadczeń. Uczęszczam na szkolenia organizowane w różnych ośrodkach, szukam literatury i informacji w Internecie. Stale współpracuję z terapeutami, wymieniamy się uwagami. Jest to inicjatywa wieloletnia, mimo to zachęcam wszystkich pedagogów do podjęcia tego wyzwania i życzę powodzenia.