|
Na scenie pojawiają się uczniowie, którzy w luźnej rozmowie będą opowiadać o tamtych historycznych czasach (narratorzy) oraz uczeń przebrany za małe dziecko (krótkie spodnie na szelkach, czapeczka).
Narrator 1
Był rok 1763 kiedy zmarł król August III Sas.
Elekcja po śmierci Augusta III zapowiadała się burzliwie.
Maluch
A co to jest elekcja?
Narrator 2
(zwraca się do malucha)
Elekcja to sposób wybierania króla stosowany w przypadku braku królewskiego potomka męskiego. Od czasów bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta, w Rzeczpospolitej na tron mógł być powoływany każdy szlachcic z kraju i zagranicy.
Maluch
Oj, to niedobrze!
Narrator 3
Magnaci i szlachta chcieli wybrać syna zmarłego monarchy licząc na przedłużenie beztroskich czasów saskich.
Narrator 4
"Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa"!
Na scenę wbiega gromada roześmianych i tańczących dzieci, którzy śpiewają piosenkę "Pojedziemy na łów".
Narrator 1
Przeciwko takim wyborom było stronnictwo magnackiego rodu - Czartoryskich, które domagało się reform.
Maluch
Co to jest reforma?
Narrator 2
Są to zmiany w rządzeniu dążące do poprawy sytuacji politycznej, gospodarczej królestwa.
Narrator 3
Ale caryca Katarzyna z Rosji chciała mieć kontrolę nad naszym krajem i popierała kandydaturę Stanisława Augusta Poniatowskiego - swojego sojusznika.
Narrator 4
I oto w 1764 roku królem Polski został Stanisław August Poniatowski.
Razem
Wiwat Stanisław August Poniatowski, z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy!
Wchodzi chór i śpiewa pieśń pt. "Polonez Trzeciego Maja".
Zgoda sejmu to sprawiła,
Że nam wolność przywróciła;
Wiwat, krzyczcie wszystkie stany,
Niechaj żyje król kochany (bis).
Narrator 1
Stanisław Poniatowski był człowiekiem o wielkiej inteligencji i pracowitości. Starannie wykształcony znał biegle 6 języków.
Narrator 2
Zaraz po wstąpieniu na tron król rozpoczął reformy.
Narrator 3
A nie było to łatwe, caryca Katarzyna była niezadowolona.
Narrator 4
W 1768 roku grupa szlachty zawiązała konfederację przeciwko królowi i Rosji.
Było to w miasteczku Bar i dlatego konfederacja nazywała się barska.
Maluch
A co to jest konfederacja?
Narrator 1
Jest to organizacja, która najczęściej występuje przeciwko królowi. Konfederacje zazwyczaj przyśpieszały rozkład Rzeczpospolitej.
Narrator 2
Tak stało się i tym razem. W 1772 roku Rosja, Austria i Prusy dokonały I rozbioru Polski zajmując łącznie 1/3 obszaru państwa.
Narrator 3
Sejm zmuszony był do zatwierdzenia tego rozbioru.
Chór śpiewa pieśń pt. "Witaj, majowa jutrzenko" (3 zwrotka)
Ale chytrości gadzina
Młot swój na nas zgotowała,
Z piekła rodem Katarzyna
Moskalami nas zalała.
Chociaż kwitł piękny Maj,
Rozszarpano biedny kraj (bis).
Narrator 4
Na tym samym sejmie z inicjatywy króla została utworzona Komisja Edukacji Narodowej - pierwsze w świecie ministerstwo oświaty.
(Zwraca się do malucha)
Zapamiętaj!
Narrator 1
Okres rządów Stanisława Augusta nazywamy czasami stanisławowskimi. Były to lata rozkwitu i oświecenia. Król założył Teatr Narodowy, w kraju tworzyli swe dzieła artyści: Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Krasicki oraz publicyści: Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic.
(W czasie wypowiedzi przez scenę przewijają się dzieci i prezentują portrety artystów, zdjęcie Teatru Narodowego, kilka postaci z bajek Krasickiego).
Maluch
Krasicki, to ten biskup, który pisał bajki!?
Narrator 2
Tak, tak np. "Szczur i kot", "Ptaszki w klatce", "Kruk i lis".
Narrator 3
Doniosłym wydarzeniem w okresie rządów Stanisława Augusta były obrady Sejmu Czteroletniego.
Maluch
Czy ten sejm obradował aż 4 lata?
Narrator 4
Tak, i to bardzo owocnie, bo w 1791 roku, w maju uchwalił konstytucję, którą nazwano po prostu Konstytucją 3 Maja.
Narrator 1
Dziś obchodzimy... rocznicę tego doniosłego wydarzenia.
Maluch
Dlaczego to wydarzenie było i jest dla nas takie ważne?
Narrator 2
Chociażby dlatego, że była to konstytucja pierwsza w Europie i druga w świecie, po konstytucji amerykańskiej.
Narrator 3
Konstytucja 3 Maja usuwała wady ustroju Rzeczpospolitej, zniosła "liberum veto", konfederację i wolną elekcję.
Maluch
A co to jest "liberum veto"?
Narrator 4
Łacińskie "liberum veto" znaczyło po polsku: "wolne nie pozwalam". Poseł, który wykrzyknął te dwa słowa, unieważniał podjęte dotąd uchwały Sejmu.
Maluch
Ojej, to na takim sejmie trudno było coś uchwalić! To dobrze, że konstytucja znosiła takie zwyczaje.
Narrator 1
W Europie tak nowatorska konstytucja wzbudzała zainteresowanie i podziw.
Narrator 2
Władzę ustawodawczą miał sprawować sejm, a wykonawczą Straż Praw, złożona z króla, prymasa i 5 ministrów. Zamożniejsi mieszczanie otrzymali przywileje szlachty.
Maluch
Wiwat 3 Maja!
Wszyscy razem
Wiwat 3 Maja! Wiwat! Wiwat!
Razem z chórem śpiewają:
Witaj, majowa jutrzenko,
Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką,
Która w całej Polsce słynie.
Witaj Maj! Trzeci Maj,
U Polaków błogi raj! (bis)
Nierząd braci naszych cisnął,
Gnuśność w ręku króla spała,
A wtem Trzeci Maj zabłysnął
I nasza Polska powstała.
Wiwat Maj! Trzeci Maj,
Wiwat wielki Kołłątaj! (bis)
|
