Beata Cieślak, Katarzyna Kowalska, Krzysztof Marszałkowski, Zespoł Szkół Elektrycznych we Włocławku

Scenariusz imprezy szkolnej z okazji Święta Niepodległości

Imprezę szkolną na podstawie podanego scenariusza przygotowali uczniowie, pracujący metoda projektu. Projekt ów był czasochłonny i możliwy do zrealizowania tylko dzięki wydatnej pomocy nauczycieli.

Uczniowski zespół zadaniowy to: operatorzy dźwięku (2 osoby: nagranie, zebranie, zmiksowanie, odtworzenie utworów, przygotowanie i obsługa sprzętu nagłaśniającego w czasie imprezy), operator - montażysta (1 osoba: wykonanie foliogramów, obsługa rzutnika), scenograf i kostiumolog (2 osoby: zbudowanie i dekoracja sceny, sześciany z datami, kostiumy aktorów), asystent reżysera (harmonogram prób, druk potrzebnych materiałów itp.), recytatorzy (4 osoby).

Scenografia i dźwięk. Do zrealizowania spektaklu potrzebna jest duża scena, najlepiej pudełkowa, gdyż tło spektaklu stanowią obrazy przesyłane rzutnikiem na ścianę sceny. W przypadku niedysponowania takimi warunkami, można obrazy wyświetlać na ekranie umieszczonym obok występujących uczniów. W trakcie spektaklu odpowiedzialny za scenografię uczeń ustawia przed recytatorami szare kartonowe sześciany tak, aby utworzyły z przodu sceny mur. Na jego szczycie znajdzie się jedyny biało-czerwony sześcian z datą odzyskania niepodległości (patrz załączniki). Pozostałe elementy scenografii nie są dla spektaklu istotne i zależą od inwencji nauczyciela i możliwości szkoły.

Dla uatrakcyjnienia formy przekazu wykorzystano nagrania dźwiękowe gotowe i samodzielnie przygotowywane przez szkolny zespół muzyczny. Szczególnie ciekawym okazał się pomysł nagrania głosu zawodowego aktora, odczytującego wypowiedzi J. Piłsudskiego, traktowane jako swoisty komentarz do tekstu właściwego. Wiek uczniów powodował, że nie byli oni w stanie wypowiedzieć tych kwestii z należytą siłą, natomiast moc głosu aktora i możliwości techniczne dawały tak pożądaną w tym przypadku ekspresję - wrażenie przesłania zza grobu.

Cele założone a cele zrealizowane. Założenia projektu były proste: przede wszystkim zaktywizować uczniów, przygotować ich do samodzielnego tworzenia warsztatu pracy, współpracowania w grupie, wykorzystywania różnorodnych źródeł informacji i form przekazu. Wydaje się nam, że zrealizowaliśmy znacznie więcej. Uczniowie:

współpracowali w ramach całego zespołu i w ramach mniejszych grup zadaniowych,
nawiązywali kontakty z nauczycielami, prosząc o radę, pomoc w przygotowaniu sprzętu i materiałów,
angażowali do pracy rodziców,
czuli się odpowiedzialni za powierzone im zadanie,
wykorzystywali wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcjach,
nieustannie korygowali efekty swej pracy, poszukiwali nowych rozwiązań.

Wykorzystane materiały:

fragmenty tekstów literackich: A. Asnyk: Do młodych, J. Lechoń: Rejtan, J. Piłsudski: Pisma, E. Słoński: Ta , co nie zginęła...
foliogramy wykonane na podstawie reprodukcji: M. Gierymski: Powstańczy patrol, A. Grottger: Pochód na Syberię, A. Grottger: Pożegnanie powstańca, W. Kossak: Olszynka w Grochowie, J. Matejko: Rejtan, A. Ormowski: Bitwa pod Racławicami.
nagrania muzyczne: Biały krzyż (utwór Czerwonych Gitar, tu w wykonaniu grupy uczniów), M. Delavigne: Warszawianka, M. K. Ogiński: Polonez "Pożegnanie ojczyzny", J. Wybicki (sł.): Mazurek Dąbrowskiego.
materiały własne przygotowane przez uczniów realizujących projekt : kartonowe sześciany, przedstawiające daty ważnych dla Polski wydarzeń (1772, 1793, 1794, 1795, 1797,1830, 1863, 1914, 1918), foliogram rysunku powstańczej mogiły, foliogram z napisem Królestwo Polskie, nagranie pojedyńczych kwestii Józefa Piłsudskiego.

Scenariusz przedstawienia.

TEKST	OBRAZ	DŹWIĘK
Recytator "Każda epoka ma swe własne cele I zapomina o wczorajszych snach... Nieście więc wiedzy pochodnię na czele I nowy udział bierzcie w wieków dziele, Przyszłości budujcie gmach! Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy, Choć macie sami doskonalsze wznieść; Na nich się jeszcze święty ogień żarzy, I wy winniście im cześć."	Na tle rozświetlonej rzutnikiem ściany przechadzają się osoby w różnych strojach - staropolski kontusz, smoking, mundur (może być kosynier), osoba w czerwonych szelkach i z komórką itp.; kłaniają się sobie (typ „nowszy” - „starszemu”).
Narrator 11 listopada 1918 roku, 85 lat temu, Polska odzyskała niepodległość. Choć przez 123 lata kraj nie istniał na mapie, żył jednak naród i jego kultura. Wierzono, że tak długo jak one trwają, nie trzeba tracić nadziei. Dzięki nim nie było pokolenia Polaków, które zrezygnowałoby z niepodległości, z prób jej odzyskania.
Piłsudski „Polacy mają w sobie instynkt wolności. Ten instynkt ma wartość i ja tę wartość cenię. W Polsce nie można rządzić terrorem.”	Foliogram: portret marszałka Piłsudskiego	Słowa są nagrane, głos powinien być mocny i władczy.
Narrator Tragedię narodu skazanego na nieistnienie rozpoczyna rok 1772, gdy Rosja, Prusy i Austria przystąpiły do I rozbioru Polski. Państwa te zmusiły posłów do uchwalenia zgody na zabór części ziem polskich. Posłowie, z tchórzostwa lub głupoty, zatwierdzili uchwałę. Tylko grupa Litwinów odważyła się zaprotestować. Wśród nich był Tadeusz Rejtan, poseł z Nowogródka: Recytator „Kiedy wszystko struchlało z obawy Moskali On na progu się sali jako kłoda wali. Z jedną myślą w głowie: Ja wszystko ocalam! Sto ramion niezlękłego uchwyciło męża, I oszalał, i umarł. Lecz to on zwycięża, Bo parę lat zaledwie - jest to chwila prawie - I oto się nad polem chwieje piórko pawie, Hurmem chłopi z kosami biegną polną steczką I nakryli armaty krakowską czapeczką.”	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1772” Foliogram: Jan Matejko: Rejtan
Narrator Czy protest Rejtana na coś się zdał? Zabór został zatwierdzony. I choć światlejsze umysły rozpoczęły proces reform wewnętrznych w państwie zakończonych uchwaleniem Konstytucji 3 Maja, w 1793 roku doszło do kolejnego rozbioru. Tym razem Polacy nie pozostali bierni, chwycili za broń. Narrator Tadeusz Kościuszko pochodził z Białorusi. Nauki pobierał w Szkole Rycerskiej, potem studiował inżynierię w Paryżu. W czasie wojny z Rosją w 1792 roku wykazał się talentem wojskowym i dlatego polscy patrioci poprosili go o przyjęcie dowodzenia nad narodem.	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1793”
Narrator 24 III 1794 roku na rynku w Krakowie Tadeusz Kościuszko ogłosił powstanie i jako jego naczelnik przejął władzę dyktatorską. 4 IV pod Racławicami stoczył pierwszą bitwę. Kosynierzy śmiałym atakiem zaskoczyli wroga i rozbili piechotę , rozstrzygając o powodzeniu bitwy. Na wieść o zwycięstwie i w Warszawie doszło do walk z Moskalami, które zmusiły agresorów do opuszczenia stolicy. Zwycięstwo nie było trwałe , po Racławicach przyszła klęska maciejowicka , lecz pokazało , że w jedności narodu tkwi siła , a straceńczy gest Rejtana jest Polakom bliższy niż lojalizm Stanisława Augusta czy zdrada Potockiego i Branickiego.	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1794” Foliogram: A. Orłowski: Bitwa pod Racławicami
Piłsudski „Kto się boi Maciejowic, ten nie ma Racławic.”	Foliogram: portret marszałka Piłsudskiego
Narrator W końcu października 1795 roku Rosja, Austria i Prusy podpisały porozumienie, na mocy którego Królestwo Polskie „obecnie i na zawsze uznane jest za nieistniejące”. Państwa rozbiorowe poprzysięgły uroczyście, że nawet nazwę „POLSKA” na zawsze wymażą z historycznych dokumentów. Było kilka momentów, kiedy wydawało się, że ta przysięga zostanie dotrzymana. Ale dziś każdy może zobaczyć na własne oczy, że Polska istnieje - zarówno duchem jak i ciałem. Narrator „Wydaje się - powiedział Norman Davies, angielski historyk zafascynowany historią Polski - że ten kraj jest nierozerwalnie związany z niekończącą się serią katastrof i kryzysów, które - w sposób paradoksalny - stają się źródłem jego bujnego życia. Polska znajduje się bez przerwy na krawędzi upadku. Ale jakimś sposobem zawsze udaje się jej znów stanąć na nogi , a w dziedzinach innych, niż polityka i gospodarka - przeżywać okresy rozkwitu.”	Foliogram KRÓLESTWO POLSKIE (stopniowe rozmazywanie ostrości aż do zupełnego zaniku napisu)	Polonez „Pożegnanie Ojczyzny” M. K. Ogińskiego - nagranie rozpoczyna się cicho, narasta i ulega wyciszeniu zupełnemu dopiero przy końcu wypowiedzi narratora.
Piłsudski „Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo, zwyciężyć i spocząć na laurach to klęska.”	Foliogram: portret marszałka Piłsudskiego	Nagranie z taśmy
Narrator Niecałe dwa lata po trzecim rozbiorze, w lipcu 1797 roku w miasteczku Reggio we Włoszech, gdzie stacjonowały wówczas słynne Legiony Polskie, dowodzone przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego, powstała najbardziej znana polska pieśń. Autorem słów był Józef Wybicki, poeta i współorganizator Legionów. W tej prostej żołnierskiej piosence wyraził to, o czym myśleli Polacy - Polska nie umarła, bo żyją Polacy, na gwałt trzeba odpowiedzieć gwałtem, odbić szablą to, co zabrała obca przemoc, brać przykład z Bonapartego, u jego boku walczyć za ojczyznę.	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1797”	Mazurek Dąbrowskiego - rozpoczyna się pierwsza zwrotka wersji ze słowami, do słów „...szablą odbierzemy”.
Narrator Napoleon nie spełnił oczekiwań Polaków, którzy kolejny raz pozwolili, by nadzieja zawładnęła ich sercami. Z tą nadzieją walczyli i umierali na polach bitewnych całej Europy.
Narrator Na mocy uchwały kongresu wiedeńskiego powstało Królestwo Polskie, a nowa konstytucja zapewnić mu miała niezależność. Niestety, car nie miał zamiaru jej przestrzegać. Wywołało to fale protestów, szczególnie wśród młodzieży. Zaczęły powstawać tajne organizacje. Jedna z nich zawiązała się w warszawskiej Szkole Podchorążych. Na czele spisku stanął porucznik Piotr Wysocki. Wieczorem 29 listopada 1830 roku nieliczna grupa spiskowców dokonała nieudanego zamachu na Belweder – siedzibę księcia Konstantego. Mimo tego jednak powstanie szybko rozprzestrzeniło się na inne tereny. Armia polska, mniej liczna od rosyjskiej, stoczyła szereg zwycięskich bitew, m. in. pod Stoczkiem, Wawrem i Grochowem. Niestety, brak wiary w ostateczny sukces, głównie wśród polskich generałów, zadecydował o klęsce powstania, które upadło we wrześniu 1831 roku.	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1830” Foliogram: Wojciech Kossak: Olszynka w Grochowie	W tle rozpoczyna się melodia Warszawianki.
Piłsudski „Polacy nie są zorganizowanym narodem, wobec czego znaczy u nich więcej nastrój aniżeli rozumowanie i argumenty; sztuką rządzenia Polakami jest zatem wzniecanie odpowiednich nastrojów.”	Foliogram: portret marszałka Piłsudskiego	Nagranie z taśmy
Recytator „Był taki rok - rok 63. Śnieżył się styczeń Poszli niepomni przestrogi obliczeń. Poszli, by walczyć najgodniej, najprościej. Życie położyć przy budowie dzieła, Które się zwało wskrzeszeniem wolności, I krzyknąć światu - Polska nie zginęła.” Narrator Powstanie styczniowe to najtragiczniejszy zryw niepodległościowy Polaków w XIX wieku. Wybuchło nagle 22 stycznia 1863 roku. Było reakcją na brankę do wojska rosyjskiego, którą przeprowadzono na polecenie Aleksandra Wielopolskiego. Jednak zadania militarne, które stały przed powstańcami, przerosły ich możliwości. W walce nie brała udziału regularna armia, jak to miało miejsce w powstaniu listopadowym, lecz nieliczne i słabo uzbrojone oddziały partyzanckie. Stoczono wiele potyczek i mniejszych bitew. Większość z nich zakończyła się przegraną. Rozproszone, źle uzbrojone oddziały powstańcze zagubione w terenie, pojedynczy ludzie, szukający się nawzajem, przekradanie się tajnymi ścieżkami w głębie borów, gdzie dawano im broń myśliwską i zaraz prowadzono w trudny marsz lub bitwę. Takie opisy przeważają w relacjach powstańców. Nie pomogło bohaterstwo i poświęcenie. Powstanie upadło ostatecznie w 1865 roku, a dla jego uczestników rozpoczął się okres represji i wywózek na Syberię.	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1863” Foliogram: Artur Grottger: Pożegnanie powstańca Foliogram: Mieczysław Gierymski: Powstańczy patrol Foliogram: Artur Grottger: Pochód na Syberię lub rysunek samotnej mogiły	Najpierw cicho, po zakończeniu kwestii narratora głośno - utwór „Biały krzyż” Czerwonych Gitar.
Narrator Po upadku powstania styczniowego trzeba było czekać pół wieku na kolejną możliwość podjęcia walki o niepodległość. Rok 1914, kończący okres pokoju w Europie, dla Polaków stał się i szansą, i niezwykłą tragedią. Narrator I wojna światowa spowodowała walkę bratobójczą. Polacy mieszkający w zaborze rosyjskim musieli walczyć na rzecz Rosji; Polacy z zaboru niemieckiego i austriackiego walczyli po stronie przeciwnej. Recytator „Rozdzielił nas, mój bracie Zły los i trzyma straż - W dwóch wrogich sobie szańcach Patrzymy śmierci w twarz. W okopach pełnych jęku, Wsłuchani w armat huk, Stoimy na wprost siebie - Ja - wróg twój, ty - mój wróg! Las płacze, ziemia płacze, Świat cały w ogniu drży... W dwóch wrogich sobie szańcach Stoimy ja i ty. (...) O nie myśl o mnie, bracie W śmiertelny idąc bój, I w ogniu moich strzałów, Jak rycerz, mężnie stój! A gdy mnie z dala ujrzysz, Od razu bierz na cel I do polskiego serca Niemiecką kulą strzel! Bo wciąż na jawie widzę I co noc mi się śni Że ta, co nie zginęła, Wyrośnie z naszej krwi.”	Na scenę wnoszony jest sześcian z napisem „1914”	W tle cicho, lecz stopniowo narasta Marsz Pierwszej Brygady - ma nachodzić jeszcze na tekst o Piłsudskim.
Narrator Niekwestionowanym bohaterem wydarzeń I wojny światowej był Józef Piłsudski - dowódca Pierwszej Brygady, a następnie Naczelnik Państwa. To właśnie jemu - symbolowi bojownika o niepodległość Polski - Rada Regencyjna w Warszawie przekazała 11 listopada 1918 roku władzę wojskową, a później także cywilną. Tego dnia rozbrojono niemiecki garnizon w Warszawie, co stanowiło symbol uwolnienia Polski od znienawidzonego okupanta. 11 listopada 1918 roku w Campiegne pod Paryżem zostało podpisane zawieszenie broni między Niemcami a mocarstwami zachodnimi - symbol zakończenia I wojny światowej.	Foliogram: Piłsudski na kasztance lub inny portret Na scenę wnoszony jest największy, biało - czerwony sześcian z napisem „1918”
Recytator „Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą! Łańcuch twych kajdan stał się tym łańcuchem Na którym z lochu, co był twą stolicą lat sto swym własnym dźwignęłaś się duchem. Żadne cię miana nad to nie zaszczycą, Co być nie mogło przez wiek twą ozdobą! Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą! Lecz czymś największym, czym być można: Sobą!”		Nagranie hymnu państwowego.

Publikacja dodana do Archiwum Internetowego Serwisu Oświatowego AWANS.NET 23 listopada 2004 r.

do góry