|
|
|
› strona główna › archiwum › indeks autorów › kontakt |
Stanisław Kołodziejczyk, Zespół Szkół Nr 4 w Bytomiu | Pobierz dokument w formacie PDF |
Dążenie do obiektywnej oceny z Techniki |
|
Parę słów o przedmiocie Efektem zajęć szkolnych z Techniki powinno być:
Nauczanie Techniki, oprócz naczelnego zadania, jakim jest poznanie "świata techniki" w ogólnym tego słowa znaczeniu, powinno iść w parze z nabieraniem nawyku dobrze wykonanej pracy, wyrabianiem zdrowej rywalizacji (moja praca jest lepiej wykonana, starannie i dokładnie, a jeśli nie, to postaram się, aby następnym razem było lepiej). Umiejętne ocenianie prac uczniów, uwzględniające indywidualne możliwości uczniów, może w znacznym stopniu przyczynić się do wyzwolenia poczucia własnej wartości ucznia. Uczniowie mający trudności z opanowaniem materiału z innych przedmiotów, takich na przykład jak matematyka czy język polski, mogą się "wykazać" wobec innych kolegów, że coś jednak potrafią, że mogą być lepsi. To, w połączeniu z możliwością nabycia różnych umiejętności czysto technicznych, ma niebagatelne znaczenie w procesie specyficznej metodyki nauczania w szkolnictwie specjalnym - wycisza nadmierną pobudliwość, pobudza jednostki zamknięte w sobie, nieśmiałe. Wprowadzając nowe technologie należy kłaść nacisk na właściwie przekazywane objaśnienia i ćwiczenia praktyczne. Każda nowo wprowadzana technologia powinna być poprzedzona pełnym wyjaśnieniem zasadności jej stosowania w określonej sytuacji - np. kiedy zachodzi konieczność zespolenia w całość kilkunastu kartek papieru, powinno się wskazywać na zastosowania popularnego zszywacza biurowego, zamiast zszywania kartek za pomocą igły i nici. Wbrew pozorom, uczniowie szkół specjalnych są w miarę zorientowani, co do czego służy i zmuszanie ich na siłę do stosowania żmudnych i mało efektywnych metod pracy, może wywołać ich negatywny stosunek do przedmiotu. Przez stosowanie różnorodnych technik przeciwdziała się znudzeniu i monotonii, wprowadza się w zajęcia lekcyjne moment atrakcyjności - bardzo ważny element w systemie osiągnięcia zainteresowania uczniów przedmiotem. Podany temat musi być koniecznie zrozumiały przez ucznia, aby ten nie nabrał przekonania, że czegoś nie potrafi wykonać. Nauczyciel powinien doceniać wysiłek każdego ucznia, powinien służyć pomocą w przełamywaniu oporów i trudności. Nauczyciel we właściwy sposób winien stosować zasadę indywidualizacji. Kryteria oceniania
W odniesieniu do zajęć z przedmiotu technika przy stosowaniu powyższych kryteriów należy brać pod uwagę stopniowanie wymagań w poszczególnych klasach wynikające z realizacji programu nauczania. Ponadto ocena samych wytworów pracy uczniowskiej nie może ograniczać się wyłącznie do oceny ich konstrukcji, ale musi uwzględniać inne ważne elementy, które mają wpływ na poziom tych wytworów. Kryterium poznawcze (wiadomości) dotyczy:
Kryterium kształcące (umiejętności) dotyczy:
Kryterium wychowawcze (zachowanie) dotyczy:
Funkcje i rola oceny Tworzenie własnej motywacji. Rozwój psychospołeczny ucznia. Nabywanie wiedzy. Kształtowanie zainteresowań. Ocena szkolna ma do spełnienia różne role i funkcje, które z niej wynikają. Uogólniając liczne rozważania na ten temat oraz opracowania w podręcznikach z pedagogiki i psychologii można wyróżnić następujące role oceny szkolnej:
Wobec takiego określenia roli jaką przypisuje się ocenie można wskazać jednocześnie funkcje oceny wyodrębnione jako:
Wyznaczone i określone funkcje i role oceny, spełniają się przy wyczerpującym i uczciwym komentarzu do wystawianej noty. Wskazane jest poinformowanie rodziców uczniów o stosowanych kryteriach oceniania. Powinno to być dokonane zaraz na początku roku szkolnego, aby wykluczyć podejrzenie jakiejś złośliwości ze strony nauczyciela wobec danego ucznia przy wystąpieniu trudności w nauce. Ocena Technika jest specyficznym i złożonym przedmiotem. Źródeł tej złożoności należy się doszukiwać w pierwotnej nazwie tego przedmiotu, a mianowicie Praca i Technika. Uczniowie w czasie zajęć z tego przedmiotu powinni nie tylko rozwijać swe zdolności manualne, poznawać nowe technologie, ale również poszerzać swoje wiadomości o technice, o otaczającym ich świecie pełnym różnych urządzeń mechanicznych, elektrycznych itp. W szkolnictwie specjalnym Technika, to nie tylko szeroko rozumiana politechnizacja, ale również przygotowanie uczniów do w miarę świadomego wyboru przyszłego zawodu. O ile sposób określenia, w jakim stopniu przekazywane wiadomości teoretyczne zdołały się utrwalić w umysłach uczniów nie stanowi dużej trudności, tak obiektywna ocena prac manualnych wymaga sporo wysiłku ze strony nauczyciela. Bardzo rzadko się zdarza, by uczeń dążył do wykonania zadania w miarę spokojnie, dokładnie i do uzyskania efektu końcowego. Taka postawa to wyjątek. Stosunek emocjonalno - werbalny ucznia do wykonania postawionego przed nim zadania można z grubsza podzielić na następujące przypadki:
Bez względu na wybór przez ucznia przyszłego zawodu i bardzo trudny rynek pracy, należy dążyć do ukształtowania tej ostatniej postawy. Ostatnim narzędziem w kształtowaniu takiej postawy powinna być niska, lub niedostateczna ocena w dzienniku. Nie znaczy to, że nie należy tego narzędzia wykorzystywać. Tym niemniej, ostateczna forma oceny powinna być poprzedzona konkretnymi działaniami nauczyciela. Nauczyciel ma tutaj szerokie pole do popisu. Perswazja, stosowne w formie wpływanie na ambicje ucznia, pochwały, prędzej przyniosą oczekiwany skutek, niż ocena niedostateczna, groźby itp. Należy wziąć pod uwagę, że tzw. ludzi renesansu jest bardzo mało i wśród naszych podopiecznych też zachodzi podział na "humanistów" i "techników". Z kolei wśród tych drugich też można rozróżnić tych, którzy bardziej przykładają się do prac w drewnie, tych, którzy lubią majsterkować przy różnego rodzaju urządzeniach, niekoniecznie w właściwy sposób, czy też tzw. elektryków. Wczesne rozróżnienie takich zainteresowań pozwala na bardziej sprawiedliwe ocenianie ucznia, właściwe indywidualne podejście, oczywiście bez zbyt dużej taryfy ulgowej, w razie niepowodzenia ucznia, któremu aktualnie przerabiany temat nie bardzo odpowiada. Aby dać szansę wykazania się poszczególnym grupom uczniów - grupom wydzielonym poprzez zauważone wcześniej zainteresowania techniczne, należałoby często zmieniać tematykę prac pod kątem przerabianych działów. Przykład: Wczesne rozpoznanie indywidualnych zainteresowań tak ważne w dążeniu do obiektywizmu przy ocenianiu, może poprzedzić i ułatwić w znacznej mierze odpowiednio przygotowany i przeprowadzony wśród uczniów test. Uczeń chromy, z wadą kończyny dolnej, bez koniecznych testów będzie inaczej oceniany przez nauczyciela wychowania fizycznego. Inne formy dysleksji są często ukryte i mimo prowadzonych badań psychologicznych poprzedzających w efekcie skierowanie ucznia do szkolnictwa specjalnego, nie zawsze są od razu zauważalne. Wspomniany test może naprowadzić nauczyciela techniki na właściwie stosowane podejście dydaktyczne, indywidualne dla danego ucznia lub grupy uczniów o podobnych zainteresowaniach czy postawach. Wynik testu może wskazać na zainteresowania techniczne ich poziom i ukierunkowanie, a to często idzie w parze z stosunkiem emocjonalnym ucznia do zajęć. Z uwagi na bardziej poważne w sensie złożoności zadania praktyczne jakie są przerabiane w klasach gimnazjalnych w odróżnieniu od poziomu zadań z klas szkoły podstawowej, wydaje się, że bardziej miarodajne wyniki takiego testu można osiągnąć głównie w gimnazjum. Test Pytania testu powinny być sprecyzowane w sposób umożliwiający jednoznaczne wychwycenie odpowiedzi nieszczerych. Równie ważna jest właściwa kolejność samych pytań. Pytania tzw. główne nie powinny się znaleźć w pobliżu pytań sprawdzających szczerość wypowiedzi. Przed 30 laty podobny test został opracowany przez autora jako narzędzie diagnostyczne w pracy magisterskiej dotyczącej determinantów wyboru zawodu. Wyciągnięcie właściwych wniosków z analizy odpowiedzi jest oczywiście trudne, tym niemniej warto poświęcić nieco wysiłku i czasu - efektem analizy testu może być znalezienie kierunków zainteresowań uczniów. Przykładowy układ pytań: *Lubię coś naprawiać w domuPomagam ojcu przy malowaniu mieszkania Malowałem mieszkanie sam lub z pomocą kolegów Pomagam mamie przy gotowaniu obiadu *Mam swoje narzędzia w domu Tato często cos naprawia w domu *Wolę coś robić z drewna niż tektury i papieru Lubię kwiaty w doniczkach Nitownica to przyrząd do nawijania nici do nitowania Mam w domu komputer Lubię grać na komputerze Chętnie chodzę na lekcje Techniki *Mam swoje miejsce do majsterkowanie w domu lub piwnicy Nudzę się na lekcjach Techniki Zamiast techniki wolę mieć wf *Chciałbym zostać stolarzem Lubię jazdę samochodem Interesuję mnie samochody Zostać piekarzem to moje marzenie Chciałbym w przyszłości być mechanikiem samochodowym Zawsze mnie ciekawi co jest w środku telewizora lub magnetowidu Gdybym miał dużo pieniędzy kupiłbym sobie dużo narzędzi Nie lubię lekcji Techniki, bo się boję, że coś źle zrobię Wolałbym mieć Technikę razem z dziewczynami Chciałbym zostać w przyszłości kucharzem Bardzo lubię słodycze Chcę zostać cukiernikiem Mechanik samochodowy to zawód dla mnie Sam potrafię naprawić rower W tej przykładowej grupie pytań oznaczono symbolem "*" pytania mogące wskazać na zainteresowanie ucznia stolarstwem - to tylko przykład. Po przeanalizowaniu oferty kontynuowania dalszego kształcenia w szkołach zawodowych w najbliższej okolicy należy dopasować pytania do proponowanych zawodów czy też specjalności. Oferta ta zazwyczaj niestety nie jest bogata, a to w powiązaniu z tzw. owczym pędem w wyborze przyszłego zawodu stanowi wyzwanie dla nauczyciela. Wyzwanie mające na celu niesienie pomocy niezdecydowanym uczniom, wychwycenia i umocnienia ich zainteresowań, a generalnie, stosownie do sensu tytułu tej publikacji wzmożenie wysiłku w dążeniu do obiektywnego oceniania. Dygresja na temat przedmiotu Technika Tyle głosy gimnazjalistów szkół masowych. Można podejrzewać, że jest to efektem częstego, byle jakiego podejścia do tego przedmiotu samych nauczycieli techniki, ale również swoistym podejściem do tego przedmiotu innych pedagogów - tych z "ważniejszych" przedmiotów. Przedmiot Technika kojarzy się im często z żołędziami, plasteliną i innymi "niepoważnymi pracami", a "pan od techniki", pan Andrzej, Zbigniew, to najlepiej naprawi krzesło, pomoże przy tworzeniu gazetki, powiesi obrazek w klasie itd. Wycofanie Techniki z liceów wywołuje skutek taki, że absolwenci ogólniaków często nie radzą sobie z prostymi zadaniami technicznymi. To, w połączeniu z niskim, jak się wydaje, poziomem nauczania tego przedmiotu w klasach podstawowych i gimnazjalnych daje żenujące efekty. Wymiana zwykłego bezpiecznika stanowi nie lada problem. Maturzyści szkół ogólnokształcących, którzy skierowali swą przyszłość ku technice, mają bardzo duże kłopoty na zajęciach laboratoryjnych na politechnikach i w akademiach technicznych. Dialog przytoczony poniżej jest wzięty z życia. Oczywiście, nie można tej całej sytuacji generalizować, tym niemniej, problem istnieje. Rzeczywisty obraz jest skutecznie zamazywany ogólną, niezłą wiedzą dzisiejszej młodzieży w sferze zagadnień informatycznych. Oczywiście, informatyka to twarda teraźniejszość i przyszły kierunek na wiele dziesiątek lat - stosując jednak brutalne uproszczenie, narażając się na określenie mnie jako technokraty, można zapytać: a kto zajmie się sferą mechaniczną obecnego świata? Gdzieś przecież te megabajty trzeba fizycznie ulokować! W szkołach specjalnych, na szczęście dla samego szkolnictwa i przyszłości wychowanków tych szkół, przedmiot ten jest przez nich w większości lubiany. Nie ma znaczenia, że ten tekst pisze nauczyciel Techniki - jest to również opinia nauczycieli innych przedmiotów. Rangę tego przedmiotu trudno przecenić, chociażby pod kątem przyszłości wychowanków. Szkoła specjalna na pewno nie jest kuźnią przyszłych humanistów, literatów. Uczeń opuszczający gimnazjum specjalne powinien mieć możliwość świadomego wyboru szkoły zawodowej i zawodu. Właściwy stosunek nauczyciela Techniki do swojej pracy nie tylko kształtuje ten - oby świadomy - wybór zawodu, wyzwala on też wśród uczniów zainteresowanie samą techniką, zainteresowanie, którego przed rozpoczęciem edukacji często nie było. Obiektywne ocenianie jest jednym z elementów podtrzymania tego pozytywnego stosunku wychowanków szkolnictwa specjalnego do przedmiotu Technika. Uczniowie szkół specjalnych nie trafiają do tego typu szkół z przypadku. Wywodzą się często z rodzin patologicznych, z rodzin w których często oboje z rodziców nie mają pracy. Perspektywy zatrudnienia absolwentów zasadniczych szkół specjalnych na pewno nie są różowe. Paleta zawodów których mogą się wyuczać też nie jest zbyt duża. Dobrze wybrany zawód, zgodny z zaobserwowanymi przez nauczyciela predyspozycjami zwiększa szansę wychowanka na jako taką stabilizację życiową i szansę na wyrwanie się z kręgu nizin społecznych. Kontrakt Treść kontraktu
Ocenianie prac manualnych
Ocenianie aktywności
Minus otrzymuje uczeń, który:
Ocena końcowa za aktywność jest wystawiana pod koniec semestru. Plusy i minusy wzajemnie się redukują. Pięć i więcej plusów równoznaczne jest z otrzymaniem oceny 5 za aktywność. Kolejno - cztery plusy to ocena 4, trzy plusy to ocena 3. Otrzymanie trzech minusów i więcej daje w efekcie ocenę niedostateczną za aktywność. Ocena nabytych wiadomości Kryteria oceny:
Pozostałe oceny tj. 4, 3 i 2 otrzymuje uczeń w zależności od ilości trafnych odpowiedzi. Ocena niedostateczna jest efektem całkowitego braku odpowiedzi lub całkowicie błędnej odpowiedzi na pytania. Kształt przytoczonego powyżej Kontraktu może się wydawać zbyt formalistyczny, jakieś widełki, grupy itd. Tymczasem, wydaje się, że przy opracowywaniu takiego dokumentu - umowy należy dążyć do precyzyjnego określenia warunków, tak aby uczeń nie miał wątpliwości w jaki sposób jest oceniany. W świadomości nauczyciela muszą się ukształtować i działać te niuanse, które nie znalazły miejsca w treści kontraktu, a które w miarę obiektywnie zezwolą na ferowanie jak najbardziej sprawiedliwej oceny. Całokształt działalności poznawczej wychowanków musi być objęty precyzyjną i systematyczną kontrolą. Ocena powinna być obiektywnym wskaźnikiem zdobytej wiedzy, umiejętności, sprawności manualnej, rozumieniem zjawisk natury technicznej, czytanie ze zrozumieniem instrukcji urządzeń i maszyn. Ustalenie kryteriów ocen winno zwiększyć aktywność i zainteresowania uczniów przedmiotem, nauczycielom zaś pomóc zmniejszyć rozbieżność w ocenach. Ocena ustalana na podstawie przyjętych kryteriów, staje się oceną w miarę obiektywną, występuje porównywalność postępów uczniów, stwarza atmosferę zaufania między nauczycielem i uczniami. Bibliografia
Tego samego Autora: Elektronarzędzia - nowoczesność i droga do profesjonalizmu | |
Publikacja dodana do Archiwum Internetowego Serwisu Oświatowego AWANS.NET 21 września 2004 r. | do góry |
Copyright © 2004 AWANS.NET