Adaptacja to przystosowanie się do nowego środowiska społecznego, sytuacji, warunków; również zmniejszenie odczuwania określonych bodźców wskutek ich długotrwałego działania. Dla małego dziecka takim nowym środowiskiem jest przedszkole. Moment pójścia do przedszkola jest bardzo ważnym wydarzeniem. Te pierwsze doświadczenia społeczne często odbijają się na dalszym życiu dziecka. Otoczone, dotychczas, troska i uwagą rodziny nagle znajduje się w miejscu, gdzie wszystko jest obce, inne: przedmioty, osoby, rytm dnia. Niektóre dzieci są wówczas zaciekawione. Inne są niespokojne, niepewne, boją się zostać same, bez rodziców. Ich poczucie bezpieczeństwa zostaje zachwiane. Część dzieci przystosowuje się dość szybko, u innych okres aklimatyzacji trwa długo. Są i takie dzieci, które nigdy nie adaptują się do warunków przedszkolnych. Największe problemy z przystosowaniem się mają dzieci, które miały przykre doświadczenia w relacjach z osobami dorosłymi, są nieśmiałe, lękliwe, miały mało kontaktów z rówieśnikami, ich rodzice są nadopiekuńczy. Zdarza się, że dzieci nie lubią lub boją się nauczycielki. Reakcje dzieci w sytuacjach zagrożenia są bardzo różne. Może to być płacz, wycofanie, pozorna akceptacja, zaburzenie funkcjonowania np. jąkanie, moczenie nocne. W przypadku nasilania się tych ostatnich wskazane jest, aby zabrać dziecko z przedszkola. Zbyt często uważa się, że takie zachowania są normalne w okresie adaptacyjnym. Jednakże powstałe wówczas urazy psychiczne mogą mieć wpływ na przyszłość dziecka. Bardzo ważne jest, by te pierwsze doświadczenia dziecka z przedszkolem przebiegały w atmosferze bezpieczeństwa, spokoju, łagodności. Często zdarza się, że osoby dorosłe bardziej przeżywają pójście dziecka do przedszkola niż ono same. Nasuwa się więc pytanie jak pomóc maluchom oraz ich rodzicom, aby przezwyciężyć te trudności. Najważniejsze wydaje się tutaj, by nauczyciel zdobył ich zaufanie, by wszyscy wzajemnie poznali się. Służą temu, coraz częściej organizowane, zajęcia adaptacyjne. Są to zajęcia dla dzieci nowo przyjętych do przedszkola i ich rodziców. Maluchy wraz z opiekunami przebywają w salach przedszkola lub w ogródku. Poznają nowe miejsca, nauczycielki, nowe koleżanki i kolegów. Dorośli mają okazję do rozmowy z nauczycielkami, dyrektorem, czasem z pedagogiem lub psychologiem, mogą poznać atmosferę panującą w przedszkolu, zasady i zwyczaje, metody pracy. Zajęcia adaptacyjne odbywają się na przełomie maja i czerwca, najczęściej raz w tygodniu. Z doświadczeń wynika, że rzeczywiście ułatwiają one dzieciom przekraczanie progu przedszkola, skracają okres adaptacji, integrują między sobą rodziców, obniżają lęk dorosłych związany z koniecznością pozostawienia dziecka pod opieka pracowników przedszkola.
Innym sposobem poznania nowo przyjętego dziecka jest przeprowadzenie wywiadu lub wypełnienie przez rodziców ankiety. W ankiecie takiej (lub w kwestionariuszu wywiadu) mogą znaleźć się pytania dotyczące rozwoju dziecka, jego zachowania, upodobań, samodzielności. Uzyskanie takich informacji pozwoli nauczycielowi właściwie zaopiekować się małym przedszkolakiem.
Chcąc, już we wrześniu, ułatwić aklimatyzację dziecka możemy pozwolić, by przez kilka dni przebywało w przedszkolu razem z jednym z rodziców. Pomysł ten może budzić kontrowersje. Istnieje bowiem ryzyko, że rodzice będą przeciągali moment rozstania się z dzieckiem nie na kilka lecz kilkanaście dni. Należy wówczas jasno określić zasady pobytu rodzica w przedszkolu, np. zostaje na terenie placówki, ale poza salą, w której jest dziecko.
Inną metodą prowadzącą do szybkiej adaptacji dziecka jest ruch rozwijający Weroniki Sherborne. Stosując ta metodę możemy wykorzystać fakt, że adaptacja przebiega lepiej w grupach zróżnicowanych wiekowo i do udziału w zajęciach zaprosić dzieci 5- i 6-letnie. Wspólne wykonywanie ćwiczeń zapewni miłą atmosferę, osiąganie sukcesów, radość z pokonywania trudności. Dzieci nawiązują między sobą kontakt. Maluchy zyskują opiekunów a niejednokrotnie przyjaciół. Dzieci, które już wcześniej uczęszczały do przedszkola są dla nich wsparciem i autorytetem. A przecież o to właśnie chodzi w procesie adaptacyjnym.
Każdy nauczyciel pracujący z dziećmi nowo przyjętymi do przedszkola powinien zdawać sobie sprawę z tego, że te pierwsze dni są dla nich naprawdę trudne. Warto zrezygnować z nadmiernej dyscypliny i przymusów, warto pozostawić dzieciom dużo czasu na swobodną zabawę i proponować zajęcia, które lubią. Takie postępowanie na pewno przyniesie pozytywne efekty a nagrodą będzie uśmiech małego przedszkolaka.
Literatura:
Florek A.: Przedszkole dobre dla dziecka. Warszawa 1998, Rabbe
Leksykon PWN. Pod red. Karwowski A. Warszawa 1972, PWN
Szurawska K.: Pomagamy trzylatkom polubić przedszkole w Wychowanie w Przedszkolu nr 4/ 1993
Publikacja dodana do Archiwum 3 listopada 2003 r.
|
