Wiele uwagi poświęca się problemom rozwoju i wychowania dzieci sześcioletnich, co przede wszystkim wynika z faktu, że niebawem rozpoczną naukę szkolną. Bardzo ważny więc staje się problem, czy nasz wychowanek osiągnie dojrzałość szkolną, czy sprosta wymaganiom szkoły. Jednym z warunków dojrzałości szkolnej dzieci jest osiągnięcie przez nie określonego poziomu rozwoju myślenia. Wiek przedszkolny to okres życia charakteryzujący się dużą ciekawością poznawczą. Dzieci stawiają dorosłym wiele pytań. Podyktowane są chęcią poznania wszystkiego co je otacza. Nie na wszystkie jednak pytania powinny one otrzymywać gotową odpowiedź, ponieważ przy naprowadzaniu przy pomocy dorosłych często same mogą poszukiwać rozwiązania pewnych problemów. Zdobywanie przez wychowanków w wieku przedszkolnym wiadomości na drodze rozwiązywania problemów wymaga organizowania sytuacji, w których dzieci same odczuwają braki w wiadomościach i przejawiają gotowość dociekania, szukania odpowiedzi na pojawiające się pytania i wątpliwości.
Dla przedszkolaka dostrzeganie i formułowanie problemów jest często zadaniem zbyt trudnym, dlatego też czynność ta wykonywana jest przez dorosłych. Od dziecka wymaga się jedynie zrozumienia postawionego przed nim zadania oraz dokonanie operacji umysłowych umożliwiających znalezienie rozwiązania i sprawdzenie jego słuszności.
Rozrywki umysłowe są zadaniami, które właśnie pobudzają wychowanków do bardzo żywej działalności umysłowej. Dziecko, aby rozwiązać zagadkę, musi sobie przypomnieć jak analizować, porównywać, klasyfikować, uogólniać, przeprowadzać pewien wywód. Rozwiązywanie zagadek sprzyja rozwojowi wyobraźni, pamięci, uwagi, spostrzegawczości. Często zagadki są wykorzystywane w zajęciach dydaktyczno - wychowawczych gdyż sześciolatek dzięki nim wzbogaca słownik, utrwala i poszerza wiadomości o przyrodzie, społeczeństwie, technice. Rozrywki umysłowe stają się również bodźcem do rozwijania samodzielnej twórczości. Zagadki, rebusy, łamigłówki są pomocne w początkowej nauce czytania i kształtowania pojęć liczbowych. Przyczyniają się nie tylko do rozwoju umysłowego dzieci, ale do ich rozwoju estetycznego oraz moralno - społecznego. Najczęściej stosowanymi rozrywkami umysłowymi w przedszkolu są: łamigłówki, zagadki słowne, krzyżówki, rebusy. One najwszechstronniej rozwijają umysł dzieci, a ich niewątpliwa atrakcyjność dla przedszkolaków sprawia, że chętnie podejmują wysiłek umysłowy, aby znaleźć prawidłowe rozwiązanie. Zagadki należą do tych zabaw dydaktycznych, które można wprowadzać w przedszkolu w różnych sytuacjach i w różnych grupach wychowanków. Odgadywanie zagadek przez młodsze dzieci skłania je do uświadomienia sobie, że istnieją pewne problemy, które można rozwiązywać poprzez zrozumienie. Sześciolatki uczą się rozumować i wypowiadać wnioski, określać pojęcia, klasyfikować je oraz podporządkowywać pewne pojęcia innym.
Dużą rolę w kształceniu i rozwijaniu myślenia dzieci mają zabawy polegające na układaniu zagadek. Samodzielne próby tworzenia zagadek zmuszają dziecko do zastanowienia się nad tym, jak sformułować ich tekst, a dzięki temu zaczyna ono rozumieć, jak zagadka powinna być zbudowana. Wymyślając własne zagadki dziecko uczy się stosować w praktyce to, czego się nauczyło w czasie zgadywania. W procesie wytwarzania pomysłów zagadek mamy do czynienia ze świadomym aktem twórczym.
Istnieją także szerokie możliwości wykorzystania rozrywek umysłowych w pracy reedukacyjnej z sześciolatkami wykazującymi trudności w opanowaniu umiejętności czytania, likwidowaniu zaburzeń mowy. Atrakcyjność zagadek, dostosowanie ich do potrzeb i możliwości oraz zainteresowań dzieci powodują że tego rodzaju zadania bardziej od innych pobudzają aktywność uczniów klasy zerowej podczas zajęć dydaktycznych, a ich rozwiązywanie sprawia uczniom przyjemność i satysfakcję. Znika wówczas nuda i obojętność, co wpływa korzystnie na jakość pracy i osiągane przez wychowanka rezultaty.
W toku rozwiązywania zagadek z dziećmi powinny mieć miejsce czynności manualne, które są wręcz nieodzowne w rozszyfrowywaniu ukrytych haseł. Powinny być zaprogramowane takie czynności, jak np. : manipulowanie kartonikami, obrazkami, alfabetem ruchomym, rysowanie strzałek, łączenie elementów z wykorzystaniem kredek, dorysowywanie, skreślanie, wodzenie palcem po wijących się liniach itp. Całość rozważań, ukazujących wartości dydaktyczno-wychowawcze, problemów - zagadek można zakończyć słowami I. Kikena: "Im bardziej nauka straci charakter nawyku i stanie się przeżyciem, tym bardziej twórczą będzie praca i radosną szkoła".
Literatura
- L. Wołoszynowa: "Materiały do nauczania psychologii."
- G. Kapica: "Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym."
- J. Kiken: "Badania eksperymentalne nad ortografią."
Publikacja dodana do Archiwum Internetowego
Serwisu Oświatowego Awans.net 6 grudnia 2003
r.
|
